Het 11e gebod: Gij zult geen schroevendraaiers kopen
Een keer per week krijg ik een flinke dosis truttigheid toegediend, in de vorm van het lokale huis-aan-huis krantje van Ede dat op mijn deurmat valt. Truttigheid, ja, want hoewel Ede 110.779 inwoners heeft en dus groter is dan bijvoorbeeld Leeuwarden, Alkmaar of Amstelveen, doet het qua mentaliteit niet onder voor een durp in de jaren ’50.
Zo is de SGP sinds de laatste gemeenteraadsverkiezingen de grootste partij in Ede, iets waar de 37 (!) kerken in Ede bijzonder mee in hun nopjes zijn. U weet wel, de SGP, die partij die eigenlijk liever geen vrouwenstemrecht ziet. Op zondagen is er dan ook nog steeds geen enkele winkel geopend (afgezien van het pompstation) en als je de euvele moed hebt om op de dag des heeren je ramen te lappen, dan komen buurtbewoners je wel even vertellen dat ‘men dat niet op prijs stelt’.
Maar Ede is niet alleen een bolwerk van gristelijke truttigheid. In het lokale krantje kom ik regelmatig berichten tegen die er op wijzen dat Ede ook de rol vervult van proeftuin. Proeftuin voor verregaande experimenten van staatscontrole en -onderdrukking. Klinkt dat onwaarschijnlijk? Lees maar even mee:
Watching you
In 1998 installeerde Ede een flink aantal camera’s in het centrumgebied en was daarmee de eerste gemeente in Nederland die haar bewoners stelselmatig en op grote schaal bespioneerde. Ede zoekt daarmee ook de grenzen van de wettelijke kaders op. In artikel 151c van de Gemeentewet staat dat er alleen vaste camera’s mogen worden geïnstalleerd. In het evaluatierapport cameratoezicht wordt ook het doel duidelijk omschreven: “Het hoofddoel moet preventie zijn en niet primair de opsporing van daders.”
Maar intussen staan er ook mobiele camera’s – nu vrijwel in alle wijken. Uit datzelfde rapport blijkt dat de gemeente Ede het niet zo nauw neemt met dat ‘hoofddoel’. Kijk maar naar de volgende citaten:
Zorg dat de medewerkers die de beelden bekijken beschikken over voldoende gebiedskennis en kennis van/over (lokale) veelplegers. Dit vergemakkelijkt het volgen van overlastplegers.
(-)
Wekelijks worden door Politie camerabeelden opgevraagd, welke gebruikt worden in de opsporing en vervolging van verdachten.
Hoewel Rotterdam de reputatie heeft de stad te zijn met het meest intensieve cameratoezicht, doet Ede daar – met name sinds de introductie van de camera’s met audio-opnamemogelijkheden – niet voor onder.
En helpt dat? Nou, daar is het rapport ook duidelijk over:
Er is veel onderzoek verricht naar de effecten van cameratoezicht in de openbare ruimte. De resultaten van onderzoeken en studies zijn niet eenduidig en staan soms haaks op elkaar. Doordat cameratoezicht vaak onderdeel is van een pakket aan maatregelen, is het moeilijk te beoordelen welke bijdrage cameratoezicht precies levert bij het terugdringen van criminaliteit en overlast.
Nee dus.
Duizend ogen
De inwoners van Ede worden ook van harte gestimuleerd om elkaar te bespieden, te melden, aan te geven en op te jagen. In bijna iedere wijk is een buurtpreventieteam. Daarnaast kent Ede ook het project ‘Waaks’, waarbij hondenbezitters worden opgeroepen om tijdens het wandelen met de hond ‘verdachte situaties’ te melden. En, kers op de taart, Ede heeft behalve het standaard Burgernet ook een whatsapp groep, ‘Duizend ogen’. In het bombastische promofilmpje van ‘vuurvreter’ kan je zien hoe burgers worden opgeroepen om de zaak ‘stuk te maken waar het kan’.
Onnodig te zeggen dat de autoriteiten daar bijzonder content mee zijn; deze week nog deed D66 in de gemeenteraad een oproep aan de burgemeester om het whatsapp project actief te sponsoren met flyers en bordjes, zodat nog méér inwoners van Ede ‘vreemden in de wijk aanspreken’.
Bewapende BOA’s
Maar wat zouden al die spiedende ogen zijn zonder harde hand? In Ede vinden de autoriteiten de lokale politiemacht niet genoeg en daarom is Ede de enige gemeente in heel Nederland waar BOA’s behalve een wapenstok en pepperspray ook een vuurwapen mogen dragen. Een voorbeeld dat men maar al te graag over zou willen nemen, zo bleek vorige week uit het artikel op nos.nl, waarin de burgemeesters pleiten voor meer invloed op het takenpakket van de politiekorpsen.
Een van de drukmiddelen van de burgemeesters is de dreiging om hun gemeentelijke BOA’s, de toezichthouders op straat, meer taken en bevoegdheden te geven. Op deze manier ontstaat een tweede politieapparaat op gemeentelijk niveau. Dat is al te zien in Capelle aan den IJssel en Ede.
Schroevendraaier-crimineel
De jongste telg in de lijn van Bemoeienis en Controle stond afgelopen week in het huis-aan-huis krantje: Bouwmarkten alert op gereedschap inbrekers en was voor mij ook de aanleiding om maar weer eens in de pen te klimmen.
Bouwmarkten Gamma, Praxis, Karwei, Geels en Probin tekenden een samenwerkingsverband met de lokale politie. Als je voortaan in één van deze winkels een breekijzer, moker, beitel of zelfs een grote schroevendraaier koopt, dan kan je er zeker van zijn dat je dat bekendheid bij de politie oplevert.
De politie komt regelmatig langs bij de bouwmarkten om de camerabeelden van de aankopen van inbrekersgereedschap te bekijken. De bouwmarkt stelt de politie in de gelegenheid die informatie op te zoeken in haar verkoopregistratie- en camerasysteem.
Politiechef Erik van den Berg probeert nog een geruststellend woordje te zeggen over privacy:
Nee, de privacy is niet in het geding met het bekijken van de beelden, want we vragen niet naar de identiteit; ze blijven anoniem.
maar spreekt zichzelf onmiddellijk tegen:
Als op de camerabeelden personen staan die bij de politie bekend zijn in verband met inbraken, onderneemt zij actie.
en
Wel letten we op personen die bij ons al bekend zijn als actieve criminelen.
Zo heel erg anoniem is dat dus niet. En let op: de winkel stelt ook het verkoopregistratiesysteem beschikbaar. Daar zullen vast wel de pingegevens van de klanten in staan…
Kortom: Gij zult geen schroevendraaiers kopen. Mocht u nog op zoek zijn naar een Sinterklaascadeautje voor deze en gene kleuter, koop dan geen gereedschap. Want dan wordt het een crimineel in de dop. Of minstens een kraker.
