Getuigenverslag vluchtelingenjacht Mos Maiorum
Van 13 oktober tot en met 26 oktober heeft de operatie ‘Mos Maiorum’ plaatsgevonden, de fascistische vluchtelingenjacht door heel Europa heen (zie onder andere eerder bericht hier: Waarschuwing / warning voor ongedocumenteerden). Terugkomend van een negendaagse training Sustainable Activism in Spanje, was ik in de bus van Barcelona naar Utrecht getuige van een roadblock van de bus en de zum kotzen ‘selectie’ van de ID-controle. Hier een verslag.
Ik was van plan om terug te gaan liften, maar besloot uiteindelijk om de eurolines bus van Barcelona naar Utrecht te nemen.
In de bus zat ik vlakbij drie Marokkaanse jongens. Vlak na de grens Spanje – Frankrijk kregen we paspoortcontrole in de bus. Twee van de jongens hadden geen paspoort om te laten zien, maar alleen een brief, die wat achterdochtig werd bekeken door de politie, maar kennelijk geen problemen opleverde. Ik vertelde daarna aan één van de drie, die naast me zat, over Mos Maiorum en wat dat was.
De jongens bleken minderjarig en ongedocumenteerd, dat wil zeggen, één had een paspoort maar geen visum, de andere twee hadden alleen dat papiertje, dat een spaanstalige brief van een jongerencentrum voor ongedocumenteerden bleek te zijn. Ze waren van plan om naar Amsterdam te gaan om daar zwart te gaan werken.
Ik heb ze – zo goed en zo kwaad als dat ging, want ik spreek nauwelijks spaans – proberen uit te leggen wat Mos Maiorum inhoudt, wat de situatie in NL is, welke risico’s ze daar lopen. Ze waren er niet van overtuigd, want in Spanje waren ze in een jongerencentrum terecht gekomen, hadden daar voedsel en onderdak gehad en alles was eigenlijk prima, dus ze gingen er van uit dat dat in NL hetzelfde zou zijn. Dus heb ik ze geprobeerd uit te leggen hoe de situatie hier is, met gesloten ama centra’s en detentie.
Halverwege, ergens midden in Frankrijk, werd de bus door de douane van de weg gehaald en naar een parkeerplaats gedirigeerd die vol stond met politiebusjes, high tech scan apparatuur voor vrachtwagens en natuurlijk smeris zelf. Sommige passagiers van de bus dachten dat we pauze hielden en wilden naar buiten om te roken, maar er kwamen twee douaniers de bus in en de boodschap was duidelijk: niemand mocht naar buiten.
Er werden zes mensen de bus uitgehaald. In de tijd dat zij buiten stonden, ben ik opgestaan en heb ik de passagiers in de bus in drie talen uitgelegd wat de fascistische jachtoperatie Mos Maiorum inhield waar zij nu getuige van waren.
Na een tijdje mochten alle zes de personen weer terug de bus in en konden we verder (nee, had ik niet verwacht). Ik heb met vijf van hun een gesprek gehad:
– één van hen was een Belg, regulier, niks vluchteling of wat dan ook. Was op vakantie geweest in Barcelona, waar zijn spullen gestolen waren en hij reisde dus met een reisdocument van de Belgische ambassade. Hij had ‘de pech’ dat hij er niet als een doorsnee blanke Belg uitzag, maar een beetje getint leek. In het begin was de douane bijzonder onvriendelijk tegen hem, zodra ze begrepen dat het om een reguliere belgische vakantieganger ging
sloeg hun houding 180 graden om en werd hem vriendelijk toegestaan weer naar de bus te gaan.
– een wat oudere man met een Oost-Europees uiterlijk. Met hem heb ik niet gesproken, geen idee wat zijn situatie was en waarom hij weer terug de bus
in mocht.
– de drie marokkaanse jongens, die zich op dit punt toch wel doodgeschrokken waren. ze snapten zelf ook niet zo goed waarom ze terug de bus in mochten. Mijn ervaring (vanuit de verhalen van vluchtelingen die via Frankrijk naar NL waren gekomen toen ze nog minderjarig waren) is dat minderjarige ongedocumenteerden in Frankrijk vaak ongemoeid worden gelaten (maar dat dat in NL niet het geval is) en dat heb ik ze ook
verteld.
– een donker meisje. Zij had een heel normaal paspoort, maar… tja, ze was donker, kennelijk reden genoeg. (De enige andere donker gekleurde mensen in de bus was een wat ouder stel, duidelijk wat welgestelder – zij hadden geen problemen). Op het paspoort van het meisje stond dat ze uit de Dominicaanse republiek kwam en ja hoor, als enige moest zij haar bagage openen voor drugscontrole.
Toen de reis doorging, heb ik met (best wel veel) passagiers gesprekken gehad over Mos Maiorum en Europees asielbeleid.
Op een gegeven moment zag ik dat de twee jongens die alleen de papieren van het Spaanse jongerencentrum hadden, die papieren verscheurden. Ik heb ze toen geprobeerd uit te leggen dat dat fucking stom was, helemaal als ze naar Nederland toe wilden gaan, helemaal tijdens de duur van Mos Maiorum.
Uiteindelijk hebben die drie Marokkaanse jongens op het laatste nippertje (laatste stop in Frankrijk) besloten om de bus uit te gaan en (voorlopig) in Frankrijk te blijven.
Tot zover wat er gebeurde.
Het was gewoon een roadblock. Misschien niet met prikkeldraad en (zichtbare) machinegeweren, maar desondanks stomweg een roadblock. De buschauffeur vertelde dat sommige van zijn collega’s wel probeerden om de controles te ontwijken, maar dat er soms geen ontwijken aan was: je werd gewoon van de weg gehaald. ‘Niemand de bus uit’. En dan deze walgelijke manier van ‘selecteren’. Een roadblock, dus.
Ik vond het behoorlijk naar om mee te maken en met eigen ogen te zien: niet alleen vanwege dit openlijk vertoon van fascisme, maar ook om te zien hoe dit gedeelte van de vlucht gaat. Hoe die jongens op weg zijn met allerlei optimistische idealen die totaal niet overeenkomen met dat waarvan ik weet dat het ze hier te wachten zou staan, hoe ze niet willen geloven dat de werkelijkheid anders is, hoe ze hun papieren verscheurden in de veronderstelling dat dat beter was, nou ja, dat allemaal.
De gesprekken met de medepassagiers waren over het geheel genomen wel oke (sommige randdebielen daargelaten) en ik hoop dat het een aantal van hen aan het denken heeft gezet.
